Rapport themastudie extremisme gepubliceerd
Om onze samenleving beter te beschermen tegen extremisme is het belangrijk om te begrijpen hoe verschillende uitingsvormen en elementen van extremisme onze nationale veiligheid kunnen raken. Daarom heeft het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) een themastudie uitgevoerd. Het rapport is op dinsdag 17 oktober 2023 gepubliceerd.
We leven in een veilig en vrij land. Helaas is dit niet vanzelfsprekend. Het veilig houden van ons land vraagt altijd aandacht. Extremisme tast onze manier van samenleven aan en kan, zowel zichtbaar als onzichtbaar, gevolgen hebben voor de nationale veiligheid. Naast de geweldsdreiging die uitgaat van extremisme, kan extremisme namelijk op de langere termijn ook op een subtielere en meer sluimerende wijze ondermijnend zijn voor de nationale veiligheid.
Om onze samenleving beter te weren tegen extremisme is het belangrijk om beter te begrijpen hoe verschillende uitingsvormen en elementen van extremisme onze nationale veiligheid kunnen raken. Daarom heeft de NCTV het ANV gevraagd dit onderzoek uit te voeren. De studie richt zich met name op twee pijlers van de nationale veiligheid waar (niet-gewelddadig) extremisme de meeste invloed kan hebben: de sociaal-politieke stabiliteit en de democratische rechtsorde.
Conclusies
Een van de conclusies uit het onderzoek betreft de activiteiten van extremisten die de rechtsstaat kunnen ondermijnen. Instituties zoals de rechtelijke macht, maar ook het openbaar bestuur, wetenschap en media kunnen door activiteiten van extremisten belemmerd worden in hun functioneren. Het effect dat extremisten bereiken met bijvoorbeeld haatzaaien, opruiing en gebruik van geweld maakt dat het functioneren van de rechtsstaat onder druk kan komen te staan. Ook wanneer extremistisch gedachtegoed wordt genormaliseerd, tast dit het vertrouwen in het (landelijke) openbaar bestuur, de wetenschap of de politieke vertegenwoordiging aan. Bijvoorbeeld wanneer openlijk wordt opgeroepen tot het afschaffen van de democratie of het aanbieden van lesprogramma’s met een antidemocratische boodschap. Dit kan op den duur ook de nationale veiligheid raken.
Actuele dreiging en doorontwikkeling in de aanpak van extremisme
De dreiging die uitgaat van extremisme is de afgelopen jaren diffuser, meer divers en onvoorspelbaarder geworden. Zowel deze ontwikkelingen in de dreiging, als de uitkomsten van de studie van het ANV, laten zien dat het van cruciaal belang is om te blijven investeren in een veilig Nederland. Daarom wordt er ingezet volop in op het bestrijden van extremistische uitwassen. Waar grenzen worden overschreden, treedt de overheid op. Aanjagers die anderen aanzetten tot geweld, bewust extremistische boodschappen verspreiden en tot doel hebben deze te normaliseren, worden aangepakt, indien opportuun ook strafrechtelijk, en waar radicalisering wordt gesignaleerd wordt preventief opgetreden.
Het rapport van het Analistenetwerk laat zien dat er breed in de samenleving moet worden ingezet op het voorkomen, tegengaan en bestrijden van extremistische invloeden. Dit sluit aan bij een van de drie hoofddoelstellingen van de Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden: het investeren in een weerbare democratische rechtsorde waarbij prioritair wordt ingezet op het vergroten van de sociale stabiliteit en het voorkomen en bestrijden van terrorisme en extremisme.