Ga direct naar inhoud

Cybersecuritybeeld 2023: verwacht het onverwachte

Nieuwsbericht | 03-07-2023 | 09:30

De digitale dreiging voor Nederland is onverminderd groot en verandert voortdurend. Statelijke actoren zetten cyberaanvallen in om hun geopolitieke doel te bereiken. Cybercriminaliteit vormt een aantrekkelijk verdienmodel met veel schade voor mensen en organisaties als gevolg. Ook nieuwe technologieën brengen nieuwe dreigingen met zich mee. In het Cybersecuritybeeld Nederland 2023 waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) organisaties om het onverwachte te verwachten en hun beveiliging daarop in te richten. Het cybersecuritybeeld is een publicatie van de NCTV in samenwerking met het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC).

Vergroot afbeelding Beeld gemaakt door AI: luchtfoto van een stad hoge gebouwen en straten, het is avond en er lopen lichtgevende lijnen door de straten tussen de gebouwen door
De ontwikkeling van ‘Generatieve AI’, een vorm van AI die op basis van door de gebruiker gegeven opdrachten of vragen nieuwe content kan creëren uit bestaande data, gaat razendsnel. De impact op de samenleving kent nog vele onduidelijkheden. Hier wordt ook in dit CSBN aandacht aan besteed.

Verwacht het onverwachte

“We zien dat cybercriminelen steeds slimmer te werk gaan. Dat is ook te verwachten omdat er veel geld mee te verdienen valt. De keerzijde is veel schade voor organisaties en onze maatschappij. Het is daarom belangrijk dat we onze weerbaarheid vergroten, want de veiligheid van digitale processen is en blijft verbonden met de nationale veiligheid. Ons land, iedere sector en iedere organisatie maakt meer dan ooit deel uit van een digitaal ecosysteem. Een netwerk van bedrijven, producten, leveranciers en toepassingen die digitaal met elkaar verbonden zijn zorgt voor kennis- en schaalvoordelen, maar leidt ook tot risico’s en kwetsbaarheden. Door de nauwe online verwevenheid kan iedereen de gevolgen ervaren van een cyberincident dat op het eerste gezicht ver weg lijkt. We kunnen cyberincidenten niet altijd voorkomen, wel kunnen we onze weerbaarheid verhogen, de gevolgen verkleinen en de schade  beperken. Het verkleinen van de scheefgroei tussen de digitale dreiging en de weerbaarheid blijft dan ook een grote uitdaging. Kortom, verwacht het onverwachte.” Aldus Pieter-Jaap Aalbersberg, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

Geopolitieke verharding verhoogt risico

De geopolitieke situatie is in het afgelopen jaar verder verhard, met als meest prominente voorbeeld de Russische oorlog tegen Oekraïne. Statelijke actoren grijpen hierbij naar cyberaanvallen als middel om hun belangen te behartigen, met mogelijke keteneffecten als gevolg. Keteneffecten treden op als bijvoorbeeld de stroom uitvalt als gevolg van een cyberaanval, waardoor onderwijs stil komt te liggen of patiëntenzorg in een ziekenhuis wordt belemmerd. Opvallend is ook een toename in cyberaanvallen door hacktivisten, waarbij organisaties om symbolische redenen doelwit worden, bijvoorbeeld omdat het land waarin ze opereren Oekraïne steunt. Maatschappij ontwrichtende cyberincidenten hebben zich in Nederland of andere EU-landen nog niet voorgedaan. Dat is echter geen garantie voor de toekomst.

Crimineel verdienmodel aantrekkelijk

Afpersing blijft voor cybercriminelen een aantrekkelijk verdienmodel. Dat geldt zeker voor het versleutelen van bestanden en/of door het dreigen met publicatie van buitgemaakte informatie. Ook is te zien dat cybercriminelen informatie soms bundelen en doorverkopen. De professionalisering en commercialisering van criminele tools en diensten neemt verder toe, met als gevolg dat ook technisch minder onderlegde criminelen gemakkelijk cyberaanvallen kunnen plegen. De waarde van data en de schaalbaarheid van cybercriminaliteit leiden ertoe dat criminelen op zoek gaan naar zwakke plekken waar ze die ook kunnen vinden. Door de verwevenheid van ons digitale ecosysteem is vrijwel iedere organisatie – al dan niet toevallig – potentieel doelwit.

Nieuwe (technologische) dreigingen

Door voortschrijdende technologie ontstaan nieuwe dreigingen. Een specifiek voorbeeld daarvan is generatieve AI. Generatieve AI – zoals ChatGPT – maakt het laagdrempeliger om malware te ontwikkelen en kan bijvoorbeeld phishingmails geloofwaardiger maken. Bij grootschalig gebruik van deze technieken, is het steeds lastiger de authenticiteit en autoriteit van tekstuele informatie, afbeeldingen, video’s en audio vast te stellen. Toenemend gebruik van deze technologie brengt ook kansen met zich mee. AI kan ook enorm helpen bij het detecteren van malware en zaken die afwijken van het normale, waardoor we aanvallen sneller en beter kunnen afslaan. 

Documenten