Terroristische dreiging licht toegenomen: kans op aanslag in Nederland is reëel

Nieuwsbericht | 11-06-2024 | 15:30

Vergroot afbeelding

Uitgeschreven tekst

1)

Titel: Dreigingsniveau blijft op 4.

Ondertitel: De kans op een aanslag is reëel

Bodytekst: De voorstelbare terroristische dreiging is de afgelopen maanden licht toegenomen, maar blijft binnen de bandbreedte van dreigingsniveau 4. Het afgelopen half jaar toont dat de Gaza-oorlog en Koranschendingen,
en de manier waarop mondiaal-jihadistische organisaties er in hun propaganda op inspelen, leiden tot (voorbereidingen voor) terroristische geweldsdaden in Europa. Daarnaast is de dreiging vanuit het rechtsextremisme en anti-institutioneel extremisme onverminderd aanwezig.

2)

Titel: Jihadistische dreiging tegen Europa. 

Ondertitel: Het jihadisme blijft de belangrijkste terroristische dreiging

Bodytekst: Jihadistische organisaties grijpen actuele gebeurtenissen aan om hun boodschap uit te dragen en het gebruik van geweld te rechtvaardigen. Op deze manier proberen ze individuen in Europa te inspireren tot het plegen van een aanslag zonder deze te hoeven ondersteunen of aan te sturen. Verder gaat er nog steeds dreiging uit van transnationale terroristische netwerken die zijn verbonden aan buitenlandse jihadistische organisaties.

3)

Titel: Nederland als potentieel doelwitland.

Ondertitel: Nederland waarschijnlijk meer in het vizier van jihadistische organisaties

Bodytekst: Door de relatief grote aandacht op (internationale) sociale media voor de poging tot Koranverbranding in Arnhem in januari 2024 is Nederland waarschijnlijk meer in het vizier gekomen van jihadistische organisaties als ISIS en Al Qa’ida als doelwitland voor een aanslag. Dat geldt waarschijnlijk ook voor autonome netwerken of alleenhandelende daders.

4)

Titel: Rechts-terrorisme

Ondertitel: Dreiging van personen binnen rechts-terroristisch onlinemilieu blijft in stand 

Bodytekst: De mogelijkheid blijft bestaan dat een minderjarige of jongvolwassene die is geradicaliseerd binnen het rechts-terroristische onlinemilieu overgaat tot geweld. Niet al deze jongeren radicaliseren vanuit een ideologie als het nazisme richting geweld, een deel van hen zoekt juist een geschikte ideologie bij al bestaande geweldsfantasieën.

5)

Titel: Rechts-extremisme

Ondertitel: Normalisering gedachtegoed kan leiden tot acceptatie geweld

Bodytekst: De normalisering van rechts-extremistisch gedachtegoed kan leiden tot toenemende intolerantie tegen instituten en andere groepen in de samenleving, waardoor geweld hiertegen sneller wordt geaccepteerd.
Sociale media spelen een grote rol in de verspreiding van rechtsextremistische ideeën en de rekrutering van nieuwe aanhangers. 

6)

Titel: Anti-institutioneel extremisme

Ondertitel: Geweldsbereidheid bij kleine minderheid

Het uitdragen van het narratief over een ‘kwaadaardige elite’ door de anti-institutionele beweging ondermijnt de democratische rechtsorde en vormt een opmaat voor intimidatie en geweld. Een kleine minderheid van de zelfverklaarde soevereinen in Nederland is bereid om offensief geweld te gebruiken tegen de vermeende ‘kwaadaardige elite’.

Dit document bevat de kernbevindingen van Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland juni 2024. Meer informatie op www.nctv.nl.

Jihadistische dreiging blijft substantieel en ontwikkelt zich ook online

Het jihadisme blijft de belangrijkste terroristische dreiging tegen Nederland, waarbij aanhangers worden gevoed door propaganda met beelden van de oorlog in Gaza en koranschendingen in Nederland. De afgelopen zes maanden hebben dergelijke beelden geleid tot verschillende (voorbereidingen tot) terroristische geweldsdaden in Nederland en Europa. 

Ook blijven in Europa aanwezige netwerken een terroristische dreiging vormen tegen Nederland en andere Europese landen. Sommige netwerken opereren autonoom, andere staan in contact met ISIS-groeperingen in andere delen van de wereld. Een bijzondere rol is daarin weggelegd voor ISKP,, de van oorsprong Afghaanse tak van ISIS. ISKP en andere gelieerde netwerken in Europa bestaan voornamelijk uit personen afkomstig uit Centraal-Azië. Een deel van hen had zich eerder aangesloten bij jihadistische strijdgroepen in Syrië en Irak. 

Daarnaast radicaliseren in Nederland en omringende landen personen online, dit gaat buiten de gekende jihadistische netwerken om. Onder hen bevinden zich soms zeer jonge personen. Sommigen van hen treffen ook daadwerkelijk voorbereidingen om een aanslag te plegen of plegen een aanslag, zo blijkt uit verschillende arrestaties in Europa. 

Geweldspotentieel binnen rechts-terroristische onlinemilieu

Van de soms zeer jonge personen die actief zijn binnen het rechts-terroristische onlinemilieu blijft een geweldsdreiging uitgaan. Ideologische overtuigingen lijken binnen dit milieu steeds minder van belang; geweldslust en de drang tot choqueren leiden ertoe dat deze jongeren online uitkomen bij rechts-terroristische chatgroepen en platforms. De rechts-terroristische geweldsdreiging is onvoorspelbaarder en moeilijker te detecteren dan enkele jaren geleden. Dit komt door de ideologische vervaging, versplintering van onlinegroepen, het snelle komen en gaan van profielen, en de focus op het verhullen van hun identiteit.

Het Nederlandse rechts-extremistische landschap bestaat verder voornamelijk uit groepen die streven naar normalisering van het rechts-extremistische gedachtegoed en het weerbaar maken van het ‘blanke ras’ door fysieke training, hieronder vallen ook de zogenoemde ‘active clubs’. Dergelijke groepen zijn nog steeds klein in aantal en beperkt in omvang, maar hebben soms een groot online bereik. Zij zeggen geweld tegen personen in principe als contraproductief te beschouwen. De bredere acceptatie van hun gedachtegoed kan echter leiden tot een toenemende intolerantie tegen de overheid, minderheden en politieke opponenten. Dit kan op termijn mogelijk drempelverlagend werken wanneer het gaat om de inzet van geweld. De onderlinge samenwerking tussen dit soort groepen lijkt zowel nationaal als internationaal toe te nemen. 

Klein deel anti-institutionele beweging en ‘soevereinen’ geweldsbereid

Het uitdragen van het narratief over een ‘kwaadaardige elite’ door de anti-institutionele beweging wakkert wantrouwen aan tegen democratische instituties en ondermijnt het functioneren van de democratische rechtsorde. Bij een klein deel van de aanhangers vormt dit narratief een opmaat naar intimidatie en geweld. Het ondermijnen van de democratische rechtsorde kan ook van binnenuit gebeuren, wanneer aanhangers van het ‘kwaadaardige-elite-narratief’ binnen de door hen gewantrouwde instituties werken en hun gedachtegoed actief uitdragen. 

Ten minste enkele tienduizenden zelfverklaarde soevereinen vormen een prominente groep binnen de Nederlandse anti-institutionele beweging. Een deel van hen beschouwt de Nederlandse wet- en regelgeving als ongeldig en zij weigeren bijvoorbeeld belasting te betalen. Vanuit deze groep vinden regelmatig confrontaties plaats met de politie, deurwaarders en anderen die namens de overheid handelen. Soms gaat dit gepaard met agressie, bedreigingen en geweld. Een kleine minderheid van de soevereinen in Nederland is bereid om offensief geweld te gebruiken tegen de vermeende ‘kwaadaardige elite’. Bij meerdere zelfverklaarde soevereinen werden (vuur)wapens en munitie aangetroffen.

Links-extremisme

De ontwikkelingen in relatie tot links-extremisme worden gevolgd. Deze ontwikkelingen zorgen op dit moment voor een beperkte gewelddadige extremistische of terroristische dreiging in Nederland. In de toekomst is het voorstelbaar dat enkelingen in deze groep geweld noodzakelijk achten om hun doelen te bereiken. Vooralsnog zien we de laatste tijd wel hardere acties, maar die blijven vooral in de sfeer van intimidatie. Denk hierbij aan doxing, waarbij persoonlijke gegevens online worden gezet. Daarnaast sluiten links-extremisten bijvoorbeeld aan bij pro-Palestina demonstraties bij universiteiten, die in enkele gevallen gepaard gingen met openbare ordeverstoringen, vernielingen en geweld tegen de politie.

Dreigingsniveau

In december 2023 werd het dreigingsniveau in Nederland verhoogd van 3 naar 4. Sindsdien is de kans op een aanslag ‘substantieel’. Aan het dreigingsniveau zijn geen standaardmaatregelen of landelijke adviezen gekoppeld. Met de gedetailleerde informatie uit het DTN worden veiligheidspartners (zoals politie, gemeenten en ministeries) in staat gesteld om maatregelen te nemen om de dreiging het hoofd te bieden. Uiteraard zijn alle veiligheidspartners alert en wordt voortdurend bezien waar en op welke wijze eventuele aanvullende maatregelen nodig zijn. In de afgelopen periode zijn waar nodig ook extra veiligheidsmaatregelen genomen, waarover nooit mededelingen worden gedaan. Het dreigingsniveau is daarnaast ook een manier om de samenleving extra bewust te maken van en te infomeren over de dreiging.