Pijler III: Tegengaan van digitale dreigingen van staten en criminelen

Doelen

• Nederland heeft zicht op digitale dreigingen van staten en criminelen
  Het gaat niet alleen om de betere waarneming van feitelijke handelingen van statelijke en niet-statelijke actoren in de digitale ruimte. Ook het politieke, diplomatieke, militaire en economische gedrag van derde landen geeft inzicht in hun opvattingen en intenties aangaande het gebruik van de digitale ruimte als middel om geopolitieke invloed te krijgen. Een groot deel van deze opgave ligt binnen de unieke verantwoordelijkheid van de overheid met onder andere de politie, het OM en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Daarnaast zullen we nog vaker en actiever samenwerken met onder andere EU-partners en NAVO-bondgenoten. Om gedeeld begrip van de dreiging te bevorderen zal de overheid vaker proactief (cyber)inlichtingen delen en zo anderen in staat te stellen hun weerbaarheid te verhogen.
   
• Nederland heeft grip op digitale dreigingen van staten en criminelen
  De overheid zet de komende jaren in op versterkte informatie-uitwisseling en verhoging van weerbaarheid wat bijdraagt aan het beperken van digitale dreigingen. Daarnaast zal de overheid, binnen de juridische kaders, nog meer dan nu de mogelijkheden benutten om een kwaadwillende actoren en hun facilitators (digitaal) op te sporen, aan te pakken, te verstoren en te vervolgen. Samen met (inter)nationale partners worden er effectiever diplomatieke middelen ingezet in reactie op cyberaanvallen en -incidenten. Waar de juridische kaders de operationele slagkracht te veel beperken om het doel te bereiken, zal verruiming van de kaders overwogen worden.
   
• Staten houden zich aan het normatief kader voor verantwoordelijk statelijk gedrag in de digitale ruimte.
  Nederland zal aan de basis staan van stevige coalities die verantwoordelijk statelijk gedrag in de digitale ruimte bepleiten en zal bijdragen aan de verdere uitwerking van een uniform en breed gedragen kader in de digitale ruimte om geopolitieke spanningen te verminderen. Dit doen we door democratische en rechtsstatelijke normen en waarden uit te dragen, inclusief mensenrechten, onder andere via cyberdiplomatie. Onze waarden en normen en onze visie voor een vrij, open en veilig internet vormen hiervoor de basis.

Acties met prioriteit

Deze acties geven de prioriteiten voor de lopende kabinetsperiode weer waarmee het kabinet invulling geeft aan de doelstellingen uit deze pijler. Een uitgebreid overzicht van acties wordt weergegeven in het Actieplan NLCS.

Acties met prioriteit

Doel	Acties
Vergroten van het zicht op de dreiging	Het kabinet investeert fors in de onderzoekscapaciteit van de Inlichtingen- en Veilgheidsdiensten ten behoeve van inlichtingenmatig-diepteonderzoek.
Versterken onderzoeks-en opsporingscapaciteit cyber criminelen	Politie en OM zetten met publieke en private partners in op het ontwikkelen van niet-strafrechtelijke interventies te bestrijding van cybercrime, waaronder ransomware. Het OM breidt de komende jaren haar kennis en kunde uit op dit onderwerp en onderzoekt de mogelijkheid om middels een ‘fasttrack’ zaken versneld af te doen. De politie maakt het vanaf 2023 mogelijk om online melding of aangifte te doen van cybercrime incidenten. De politie start met het opstellen van een veiligheidsbeeld over cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit.
Uitbreiden diplomatieke respons en defensieve cybercapaciteit	Het kabinet investeert in het cyberdiplomatennetwerk en taken worden uitgebreid. Bestaande kaders en instrumenten zoals het interdepartementale cyber responskader, de EU Cyber Diplomacy Toolbox en de NATO Guide worden doorontwikkeld. Het kabinet bouwt verder aan het Rijksbreed Responskader voor Statelijke Dreigingen. Defensie investeert in zijn gehele keten van cybercapaciteiten en het vergroten van de personele gereedheid via opleiding, training en oefening. Defensie breidt bijstandsconstructies uit om andere organisaties te kunnen helpen bij grootschalige incidenten.