De verwevenheid van de internationale economie biedt Nederland kansen, maar ook bedreigingen. Door overnames van en investeringen in vitale infrastructuur of bedrijven die hoogwaardige technologie ontwikkelen, kan een ongewenste afhankelijkheid van andere staten ontstaan met risico voor het functioneren van de Nederlandse samenleving.
Het verdienvermogen van Nederlandse bedrijven kan worden ondermijnd, wat op termijn kan leiden tot economische en politieke afhankelijkheden. De continuïteit van onze vitale processen kan in het geding komen of vertrouwelijke of gevoelige informatie kan weglekken. Een vergelijkbaar risico kan ontstaan door inkoop van cruciale diensten en producten. Ook economische spionage is een belangrijke manifestatie van sommige staten.
De aanpak op dit onderwerp wordt gekenmerkt door maatwerk, proportionaliteit en aandacht voor de verschillende belangen van verschillende spelers. Nederland zet in op meer innovatie en daarmee minder kwetsbaarheid. En op uitbreiding van het instrumentarium om de economische veiligheid te waarborgen. Verder wordt uitgebreid gekeken naar de bescherming van vitale sectoren en wat daar nog op nodig is om ze te beschermen tegen ongewenste zeggenschap. Vooral bij telecommunicatiesector is sprake van nationale veiligheidsrisico’s die door aanvullende wetgeving moet worden geborgd. Daarnaast kunnen kwetsbaarheden ontstaan door aanbesteding of toelevering. Hier komen beheersmaatregelen voor investeringen, overnames, inkoop en aanbesteding voor.
De Nederlandse economie draait op volle toeren. Ook buitenlandse bedrijven leveren daar een bijdrage aan.
Nederland is gebaat bij een open en vrije markteconomie. Daar horen overnames en investeringen van Nederland in het buitenland bij, maar ook overnames en investeringen van buitenlandse partijen in Nederland. Daarnaast is de inkoop en aanbesteding van buitenlandse producten en diensten niet meer weg te denken uit onze economie.
Maar sommige buitenlandse bedrijven zijn niet alléén uit op winst maken.
Zij kunnen bijvoorbeeld, openlijk of verborgen, gestuurd worden door een staat, waardoor er naast economische motieven ook andere motieven kunnen spelen.
Via het bedrijf kan de geopolitieke invloed vergroot worden door het verwerven van informatie, geld, middelen en grondstoffen. Met deze economische machtsmiddelen kunnen andere landen onder druk worden gezet of kan de handelingsvrijheid van landen worden beperkt en kunnen daarmee risico's voor de nationale veiligheid ontstaan.
Bij overnames en investeringen of inkoop en aanbestedingen kan de continuïteit van een vitaal proces verstoord worden.
Denk aan verstoring van de elektriciteitsvoorziening, digitale overheidsprocessen of telecommunicatie.
Ook kan er hoogwaardige kennis of vertrouwelijke informatie weglekken. Bijvoorbeeld door spionage.
Gevoelige informatie kan zodoende in landen terechtkomen waar de inlichtingendiensten er volledig toegang toe hebben.
En als er een grote strategische afhankelijkheid ontstaat van partijen en landen die onze geopolitieke belangen niet delen kan dat leiden tot nationale sancties en politieke druk.
Dit betekent overigens niet dat elke aanbesteding, overname of investering een probleem oplevert voor de nationale veiligheid.Hoe ernstig de risico's zijn, hangt af van de situatie, welk deel van het bedrijfsproces geraakt wordt, het soort bedrijf en de sector.
Binnen de vitale infrastructuur, zoals bij de elektriciteitsvoorziening, telecom en digitale overheidsprocessen kunnen dit soort risico's eerder optreden.
Kortom, het is belangrijk om de economie op volle toeren te laten draaien maar ook om alert te blijven op de risico's voor de nationale veiligheid. Als u meer wilt weten of vragen heeft over een concrete casus, kijk dan op www.nctv.nl bij Programma economische veiligheid.
Voor Nederlandse mkb-bedrijven die actief zijn in de internationale wereld van kennisintensieve vakgebieden en sleuteltechnologieën is er het Ondernemersloket Economische Veiligheid. Dit centrale aanspreekpunt van de overheid ondersteunt startups, scale-ups en gevestigde mkb-bedrijven met vragen over economische veiligheid. Het Ondernemersloket, dat samenwerkt met alle relevante overheidspartijen, is een one-stop-shop en biedt actuele informatie en kennis over diverse aspecten van economische veiligheid, inclusief de wet Vifo.
