Anti-institutioneel terrorisme en extremisme
In de eerste helft van 2024 werden voor de eerste keer in Nederland zelfverklaarde soevereinen opgepakt op verdenking van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Van slechts een klein deel van de anti-institutioneel-extremistische beweging, waarvan de soevereinen een belangrijk onderdeel uitmaken, gaat een geweldsdreiging uit. Met het verspreiden van het ‘kwaadaardige elite’-narratief ondermijnt de beweging de democratische rechtsorde.
Nederlandse soevereinen verdacht van aanschaf van wapens voor opstand
Zelfverklaarde soevereinen vormen een belangrijke subgroep binnen de anti-institutionele beweging. In totaal gaat het in Nederland om enkele tienduizenden aanhangers van het soevereine gedachtegoed. Enkele tientallen tot honderd van hen geloven dat een gewelddadige confrontatie met de overheid uiteindelijk onvermijdelijk zal zijn. Zij richten eigen rechtbanken met eigen handhavers in, spreken over het oprichten van burgermilities en dreigen met het uitvoeren van burgerarrestaties. Van dergelijke praktijken kan een ernstige geweldsdreiging uitgaan. Een deel van deze kleine groep bereidt zich bovendien actief voor op de door hen verwachte gewelddadige confrontatie met de overheid. Dat gebeurt niet alleen maar op een defensieve manier, sommigen kiezen voor een offensieve benadering.
Voor het eerst zijn er in Nederland aanhoudingen verricht in het kader van een mogelijke terroristische dreiging vanuit de soevereinenbeweging. De acht aangehouden personen worden verdacht van lidmaatschap van een terroristische organisatie, drie van hen worden ook verdacht van het voorbereiden van een terroristisch misdrijf. Zij werden tussen april en oktober in verschillende Nederlandse gemeenten aangehouden. Een van hen werd aangehouden ten tijde van de overdracht van drie vuurwapens.
Veruit de meeste soevereinen vinden de overheid illegitiem, maar kiezen ervoor om zich aan de Nederlandse wet- en regelgeving te blijven houden. Zij hebben geen gewelddadige intenties en zijn er niet moedwillig op uit om de democratische rechtsorde te ondermijnen. Zij dragen echter wel bij aan de verspreiding van een gedachtegoed dat kan leiden tot radicalisering en extremisme. Een groep van enkele duizenden soevereinen is van mening dat wetten en regels alleen op hen van toepassing zijn wanneer zij daar zelf mee instemmen. Zij volgen de Nederlandse wet- en regelgeving daarom in veel gevallen niet.
Weinig fysieke geweldsincidenten, maar anti-institutioneel extremisten dragen bij aan intimidatie en bedreigingen
Het aantal geweldsincidenten dat in Nederland kan worden toegeschreven aan anti-institutioneel extremisten is tot nu toe relatief beperkt gebleven. Maar de verspreiding van complottheorieën, mis- en desinformatie draagt er aan bij dat onder meer politici, wetenschappers en journalisten te maken krijgen met bedreiging, intimidatie en geweld.
Audiofragment over anti-institutioneel terrorisme en extremisme
In dit korte audiofragment vertelt de eindredacteur wat dit nou betekent voor onze nationale veiligheid, wat de grootste veranderingen zijn ten opzichte van het DTN van juni'24 en wat is opgevallen in het DTN december'24.
Anti-institutioneel terrorisme en extremisme
Fragment 5: Anti-institutioneel extremisme en -terrorisme Spreker 1 [00:00:00] Voor het eerst spreken jullie naast over extremisme ook van anti-institutioneel terrorisme. Waarom is die toevoeging gekozen? Spreker 2 [00:00:09] Ja, dat is inderdaad voor het eerst. En dat heeft alles te maken met de arrestaties die dit jaar plaatsvonden onder de soeverein. En dat is eigenlijk een subgroep van de anti institutioneel extremisten. Spreker 1 [00:00:22] En wat willen die soevereinen precies? Of wat doen ze? Spreker 2 [00:00:24] Ze soevereine die verklaren zich onafhankelijk van de overheid en die vinden dat wetten en regels die de overheid heeft ingevoerd niet voor hen gelden. En dat leidt in de praktijk tot allerlei problemen, want ze willen bijvoorbeeld geen belasting betalen of boetes. En als er een kleine groep onder de soevereine Enkele tientallen tot maximaal honderd personen, die gaat nog verder en die gaan ervan uit dat een uiteindelijke confrontatie met de overheid onvermijdelijk is. En die bereidt zich daar op voor. En die zijn dus soms ook bereid om zelf het initiatief te nemen. En juist onder die groep zijn er arrestaties verricht. Spreker 1 [00:01:02] En waarom zijn zij precies aangehouden? Spreker 2 [00:01:05] Die worden verdacht van lidmaatschap van een terroristische organisatie en een aantal van hen ook voor het voorbereiden van terroristische misdrijven zoals het Openbaar Ministerie genoemd. En zij waren eigenlijk bezig met plannen om burgemeesters te ontvoeren en voor eigen rechtbanken te brengen. Want deze soevereine die vinden ook dat zij een eigen rechtsstelsel mogen invoeren. Ze hebben hun eigen sheriffs, die mogen burger arrestaties uitvoeren en met dit soort plannen waren zij bezig. En er was ook sprake van de overdracht van vuurwapens. Dus echt behoorlijk ernstige situatie. Spreker 1 [00:01:44] En dat is echt een nieuwe ontwikkeling. Spreker 2 [00:01:46] Ja, want dat hebben we tot nu toe nog niet in Nederland gezien. We zien wel in andere landen dat soevereine overgaan tot geweld. De Arabische burgerbeweging in Duitsland is een bekend voorbeeld, maar Nederland nog niet. Kijk, de meeste soevereinen in Nederland, die willen zich gewoon alleen niet aan wetten en regels houden, maar die gaan niet over tot het plegen van geweld of ontvoeringen. En dat is het eigenlijk. Wij hadden die dreiging wel al voorzien, maar die leek zich nu te manifesteren. Spreker 1 [00:02:15] En dat is dan ook de reden dat jullie nu ook spreken van terrorisme naast extremisme. Spreker 2 [00:02:20] Ja inderdaad, vanwege de ernst van die verdenkingen spreken we nu voor het eerst van anti institutioneel terrorisme. Spreker 1 [00:02:26] Naast extremisme gaat van al dat anti institutionele extremisme ook een grote gewelds dreiging uit. Spreker 2 [00:02:32] Nee, gelukkig niet. Het is maar een hele kleine minderheid die bezig is met dit soort gewelddadige acties. Maar er is wel een andere dreiging die verbonden is aan het anti institutioneel extremisme. Zij ondermijnen de democratische rechtsorde met hun extreme complottheorie‘n en narratieven over een kwaadaardige elite die bezig is om de Nederlandse bevolking tot slaaf te maken, te knechten, klein te krijgen. Heb je daar voorbeelden van? Ook daar zijn heel veel voorbeelden van, maar ik zal een vrij recente noemen. Een laatste werd de complottheorie verspreid dat de Nederlandse overheid bezig was om grote delen van Nederland onder water te zetten en dat was dan ook naar aanleiding van de ramp in Valencia. Terwijl waar wat er gebeurde is dat er in de duinen bepaalde kerven en sleuven werden gegraven, juist met het oogpunt om die duinen te versterken. Maar zij maakten daar dan van dat Nederland bezig was om het land onder water te zetten. En heeft zo'n complottheorie dan ook gevolgen? Nou ja, je kunt het misschien afdoen als soort absurde theorie‘n waarin niemand echt gelooft, maar in de praktijk zien we dat dit soort theorie‘n en dat kwaadaardige overheid-narratief leidt tot uitingen van haat, bedreiging en intimidatie van allerlei mensen. Bijvoorbeeld de aannemer die bezig was met de duinen. Die is dus bedreigd. En we zien dat politici journalisten regelmatig te maken krijgen met uitingen van haat en intimidatie door anti institutioneel extremisten.